روان درمانی چیست؟

روان درمانی یک اصطلاح کلی برای درمان مشکلات سلامت روان از طریق گفتگو با یک روانپزشک، روانشناس و یا دیگر متخصصان سلامت روان است. روان درمانی یک درمان مشارکتی بر اساس ارتباط شکل گرفته بین مراجع و روان درمانگر است. روان درمانی، رابطه‌ای حرفه‌ای بین مراجع و درمانگر است که مبتنی بر اصالت، جدیت، صمیمیت و آزادی است.
طبق تعاریف، روان درمانی کاربرد آگاهانه و عمدی روشهای بالینی و رویکردهای میان‌فردی است که از اصول روان شناختی رایج به دست آمده است و هدف آن کمک به افراد است تا رفتارها، شناخت‌ها، هیجان‌ها، و یا سایر ویژگی‌های خود را در جهتی که مراجعین در درمان آن را مطلوب میدانند، تغییر دهند. هر اقدامی که روان درمانی خوانده می‌شود، باید به قصد کمک به افراد در جهت هدف‌هایی باشد که متقابلاً بر سر آن‌ها توافق شده باشد.

اهداف روان درمانی چیست؟

هدف کلی روان درمانی، افزایش سازگاری روانی ـ اجتماعی مراجع و بالا بردن رضایت وی از زندگی است. به‌طور اختصاصی، اهداف روان درمانی عبارت‌اند از:

•  برطرف کردن، تغییر دادن و یا متوقف ساختن علایم بیماری
• مداخله در الگوهای نابهنجار رفتار
•  تقویت رشد و تکامل جنبه‌های سالم و مثبت شخصیت

حوزه‌های کاربرد روان درمانی

محدودیت سنی خاصی برای استفاده از روان درمانی وجود ندارد؛ زیرا که مسائل هر گروه سنی متفاوت است. همچنین، روان درمانی برای درمان اکثر مشکلات سلامت روان مفید است، از قبیل:

• اختلالات اضطرابی: از قبیل اختلال وسواس ـ جبری، فوبیا، اختلال پانیک، اختلال اضطراب فراگیر، یا اختلال استرس پس از سانحه
• اختلالات خلقی: از قبیل افسردگی یا اختلال دوقطبی
• اعتیادها: از قبیل الکلیسم یا وابستگی به مواد
• اختلالات خوردن: از قبیل بی اشتهایی عصبی یا پرخوری عصبی
• اختلالات شخصیت: از قبیل اختلال شخصیت مرزی، یا اختلال شخصیت وابسته
• اسکیزوفرنی

لزوماً هر فردی که از خدمت روان درمانی بهره می‌گیرد، از تشخیص اختلال روان برخوردار نیست. روان درمانی می‌تواند از استرس‌ها و تنش‌های زندگی بکاهد و توان انطباق فرد با چالش‌ها را افزایش دهد. به عنوان مثال، روان درمانی در موارد زیر می‌تواند به شما یاری رساند:

• حل تعارضات با شریک زندگی یا هر شخص دیگری
• کاهش اضطراب ناشی از کار یا دیگر موقعیت‌ها
• انطباق با تغییرات بزرگ زندگی نظیر طلاق، مرگ عزیز یا از دست دادن شغل
• یادگیری مدیریت واکنش‌های ناسالم نظیر پرخاشگری منفعلانه
• انطباق با مشکلات جسمانی جدی نظیر دیابت، سرطان یا دردهای مزمن
• انطباق با مشکلات جنسی
• بهبود خواب

تحقیقات نشان داده است که اکثر افرادی که روان درمانی دریافت می‌کنند، کاهش علایم را تجربه می‌کنند و از توانمندی بیشتری برای عملکرد در زندگی‌شان برخوردارند. بر اساس گزارش انجمن روانشناسی آمریکا، 75 درصد از افرادی که از این خدمت بهره می‌گیرند، سودمندی دریافت آن را گزارش می‌کنند که منجر به بهبود هیجان و رفتار می‌شود و با تغییرات مثبت در مغز و بدن مرتبط است. محققان با استفاده از تکنیک‌های تصویربرداری مغزی توانسته‌اند تغییرات مغز مراجعین بعد از گذراندن دوره روان درمانی را به تصویر بکشند (انجمن روانپزشکی آمریکا). تحقیقات مختلف توانسته‌اند تغییرات مغز افراد با اختلالات روانشناختی مختلف (شامل افسردگی، اختلال پانیک، اختلال استرس پس از سانحه و دیگر موارد) را به عنوان پیامد آن شناسایی کنند. خیلی موارد این تغییرات مغزی حاصل شده شبیه تغییرات ناشی از دارودرمانی بوده است.

سایر کابرد های روان درمانی

همه کسانی که از روان درمانی بهرمند می شوند مبتلا به بیماری روانی نیستند. اما روان درمانی می تواند به تعدادی از استرس ها و درگیری های زندگی کمک کند.

روان درمانی می تواند به بیمار در موارد زیر کمک کند:

• درگیری با شریک زندگی خود یا اطرافیان
• یادگیری کنترل واکنش های ناسالم، مانند خشم
• داشتن خواب بهتر و بر طرف کردن اختلالات خواب
• مقابله با مشکلات جنسی، خواه به دلیل جسمی و یا روانی
• کاهش اضطراب یا استرس ایجاد شده بر اثر کار یا شرایط دیگر
• بهبودی علائم سوء استفاده جسمی یا جنسی یا شاهد خشونت
• مقابله با تغییرات اساسی زندگی، مانند طلاق، فوت یک دوست یا از دست دادن شغل
• آموزش مقابله با یک مشکل بهداشت جسمی مداوم یا جدی مانند دیابت، سرطان یا درد های طولانی مدت

در بعضی موارد، روان درمانی می تواند به اندازه دارو ها مؤثر باشد.

بسته به وضعیت خاص بیمار، روان درمانی به تنهایی ممکن است برای کاهش علائم یک بیماری روانی کافی نباشد. در این شرایط شاید به دارو ها یا سایر روش های درمانی نیاز باشد.